Bespreking Groene Voeten Spel

HET GROENE VOETEN SPEL
Men kan artikelen schrijven in kranten, boeken maken of bijvoorbeeld directe actie voeren om de burgers bewust te maken van kwesties als klimaatverandering, mondiale honger en armoede, en het hoge westerse milieugebruik. Maar het is niet eenvoudig om bekenden, vrienden, buren of leerlingen op school op een meer speelse manier te laten nadenken over deze onderwerpen. De makers van uitgeverij Atalanta in Utrecht (van onder meer het Billen Bloot Spel en het Billetjes Bloot Spel) hebben een creatieve oplossing bedacht voor dit probleem. Sinds kort geven zij het 'Groene Voeten Spel' uit om jongeren en volwassenen te laten reflecteren over de consumptiemaatschappij, armoede in het Zuiden en de opwarming van de aarde.
Het spel bevat vraagkaarten, verzamelkaarten en pestkaarten en richt zich vooral op het leren maken van 'bewuste keuzes' tussen groene en niet-groene gedragswijzen, het bedenken van nieuwe oplossingen en denkrichtingen . Het spel kan op verschillende manieren worden gespeeld en de nadruk ligt niet primair op goede of foute antwoorden op de vragen, maar op het denkproces zelf en het overdenken en onderling bespreken van afwegingen ten aanzien van milieugedrag.
Het Groene Voeten Spel is zonder twijfel een geslaagd initiatief. Het spel stimuleert het kritische denken over milieuvragen, is fraai verzorgd uitgegeven en heel betaalbaar. Het zal wel sterk afhangen van de spelers of zij met dit kaartspel een echt vrolijke en gezellige avond tegemoet kunnen zien. Het onderwerp milieu en klimaat zal sommigen toch vrij zwaar op de maag blijven liggen. Bepaalde vragen van het spel zijn behoorlijk abstract en ingewikkeld. (Bijvoorbeeld: 'Hoe komt het dat de meeste mensen niet consuminderen?', of 'Weg met de groeieconomie. Leve de krimpeconomie!' Mee eens? (Waarom niet/ wel?) Deze complexe kwesties veronderstellen de nodige voorkennis van de deelnemers en de vraag is dan ook voor welke doelgroepen het spel het meest geschikt is. Mijn antwoord zou zijn: scholieren vanaf een jaar of vijftien, studenten, de meer kritisch ingestelde krantenlezer, en natuurlijk al tamelijk milieubewuste burgers.
Wat het spel uitstekend uit de doeken doet, is dat het probleem van toenemende CO2 uitstoot alleen effectief kan worden opgelost wanneer de bewoners van de aarde erkennen dat er begrenzingen zijn aan hun ecologische voetafdruk en daar in hun keuzes consequent naar handelen. De ecologische voetafdruk is eenvoudig uit te rekenen (zie voetenbank.nl).
Het is een maat voor de milieu-gevolgen van de menselijke consumptie, uitgedrukt in een bepaalde hoeveelheid land- en wateroppervlak. Berekeningen wijzen uit dat iedere persoon op aarde het recht heeft op een eerlijk aarde aandeel (fair earth share) van ongeveer 1,8 hectare. Dat wil zeggen dat iedere aardbewoner -- ook in Nederland (gemiddeld gebruik nu 4,7 hectare) -- ervoor zal moeten zorgen dat zijn of haar milieugebruik binnen de ecologische perken blijft. Dit issue vormt een immense uitdaging voor politiek en samenleving.
Het beperken van de ecologische voetafdruk tot globaal 1,8 hectare per individu zal drastische gevolgen hebben, vooral voor de bewoners van de rijke westerse landen. Een dergelijke beperking is niet te realiseren door een kleine verhoging van de energie-efficiency, het een beetje afzwakken van de auto- en vliegmobiliteit, of het beter isoleren van de huizen. Het gaat om veel dieper ingrijpende veranderingen in levensstijlen. Denk bijvoorbeeld aan: veel minder vaak de auto gebruiken, minder vlees eten, minder vliegreizen maken, minder luxegoederen aanschaffen.
Waar het spel ook heel terecht aandacht voor vraagt, is het moeilijke onderwerp van het democratisch draagvlak. Is de burger wel bereid om een flinke stap terug te doen vanwege het broeikasprobleem? De meeste burgers blijken in de praktijk wel geneigd om milieugedragingen die weinig tijd en moeite kosten (glas en papier scheiden, etc) aan te passen, maar claimen vervolgens het volste recht om milieuoverwegingen op het gebied van de eigen woning, het autogebruik en verre vliegvakanties buiten beschouwing te laten.
De westerse burger wil heel eenvoudig 'consumptievrijheid'. Het grootste deel van de bevolking van de ontwikkelde westerse maatschappijen is gericht op een comfortabel, aangenaam, en gerieflijk bestaan. Het zijn de welvarende leden van de middenklasse die tevreden zijn en alles in het werk stellen om de huidige groei-economie te handhaven.
De spelers van het spel worden uitgenodigd om kritisch te kijken naar hun eigen consumptiepatronen, hun autogebruik, vlieggedrag en hun bereidheid om meer te betalen voor milieuvriendelijke producten. Al met al is het een uitnodigend spel dat duidelijk maakt dat een groenere wereld wel degelijk haalbaar is. Een groene levensstijl kan uiterst aangenaam zijn, vooral omdat de kwaliteit van leven zal toenemen en de burger wordt bevrijd van de huidige werk- en consumptiestress.

(Bespreking door Marius de Geus, uit de AS, Zestiende Jaarboek Anarchisme, nr. 165/166, voorjaar 2009)

Terug naar groenevoetenpagina